024: Archief van sm Vooruit nr.1
Het archief is voor de onderzoeker, geïnteresseerd in het verleden van de moeder aller Vlaamse coöperaties, onontbeerlijk. Het grootste deel van het archief van sm Vooruit ging vermoedelijk verloren. Enkel een (onvolledige) reeks notulenboeken van de raad van beheer en van het dagelijks bestuur, een...
Saved in:
| Raadpleegbaarheid: | raadpleegbaar mits toestemming van verantwoordelijke archivaris |
|---|---|
| Reference code: | 024 |
| Level of description: | archief |
| By: | |
| Date: | 1883-2000 |
| Online access: | https://hdl.handle.net/10796/92654E30-4140-4746-B0BA-154CE3BAC7FF?locatt=view:level2 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Het archief is voor de onderzoeker, geïnteresseerd in het verleden van de moeder aller Vlaamse coöperaties, onontbeerlijk. Het grootste deel van het archief van sm Vooruit ging vermoedelijk verloren. Enkel een (onvolledige) reeks notulenboeken van de raad van beheer en van het dagelijks bestuur, een (eveneens onvolledige) reeks ledenboeken en een gedeelte van het naoorlogse archief met documenten betreffende het beheer en de ledenadministratie (zowel centraal en de afdelingen) werden goed bijgehouden. Bij de herinventarisering van dit ‘verstoorde’ archief werden nog een aantal archiefdelen toegevoegd; zo bracht Gilbert Temmerman, gewezen burgemeester van de stad Gent, tussen de opmaak van de eerste plaatsingslijst (1986) en de herinventarisering (2008), nog een aantal losse stukken binnen. Het archief van de afdeling Lokeren, dat bewaard werd in een conglomeraatsarchief van de socialistische beweging in Lokeren, werd eveneens aan de inventaris toegevoegd. Ten slotte werd ook een reeks stukken van de raad van beheer uit een schenking van beheerraadslid Henriëtte de Backer naar het archief van Vooruit nr.1 overgebracht, zodat de reeks notulen in een belangrijke mate kon aangevuld worden. Desondanks blijft dit archief erg onvolledig. Bovendien bestaat de maatschappij nog steeds, zodat het ook niet over een afgesloten geheel gaat. |
|---|---|
| Date: | 1883-1890, 1892-1895, 1910-2000 |
| Physical description: | 3,30 strekkende meter en 47 banden |
| Notes: | Biografie: De sm Vooruit nr.1 (gemeenzaam ‘Vooruit’ genaamd) werd opgericht in februari 1881. Aan de stichting ging de coöperatieve bakkerij De Vrije Bakkers vooraf, waarvan de werking echter verlamd was door de tweestrijd tussen de technische bestuurders, die de coöperatie als het doel zagen, en de socialistische propagandisten, die de coöperatie als het middel zagen. Deze laatsten haalden met de stichting van Vooruit hun gram, al verloren ze de economische realiteit nooit uit het oog. Na enkele jaren kende de maatschappij een grote ontwikkeling. De gedurfde keuze voor de installatie van industriële bakkersovens bleek een meesterlijke zet. De winsten van de broodverkoop maakten een stelselmatige uitbreiding van de actieradius en het dienstenpakket mogelijk, wat tot uiting kwam in de inzet van broodkarren, de oprichting van een ziekenbeurs, de verkoop van kleding en de opstart van apotheken. Naast de commerciële activiteiten werden ook politieke propaganda en ontspanning (met politieke meetings, toespraken en toneelopvoeringen) niet uit het oog verloren. In juni 1893 kocht Vooruit een eigen stek aan de Gentse Vrijdagmarkt (deze magazijnen werden door een brand vernield in 1897, maar heropend in 1902). In 1895 volgde een eigen feestlokaal in de Bagattenstraat. De feestelijkheden in 1906 ter gelegenheid van een kwarteeuw bestaan waren een orgelpunt in de uitstraling van de coöperatieve macht. De ledenvoordelen namen steeds verder toe en de werking werd uitgebreid naar de hele provincie, met oprichting van afdelingen in Zelzate, Eeklo, Waarschoot, Assenede en Zottegem. De coöperaties van Lokeren (1921), Dendermonde (1923), Aalst (1930) en Deinze (1932) werden door Vooruit overgenomen. Het hoogtepunt voor de uitstraling van de partij was de organisatie van de internationale coöperatieve tentoonstelling (Eicos) in Gent in 1924. Vanaf de jaren 1930 remde de economische crisis de groei van de maatschappij af. Daarenboven ging in 1934 de Belgische Bank van de Arbeid (BBA) failliet. Dit kroonjuweel van het systeem-Anseele, waarbij de socialistische beweging vaste voet trachtte te krijgen in de bedrijfswereld, werd opgericht met kapitaal van de socialistische coöperaties, inzake sm Vooruit. Haar geldschieters konden op hun beurt slechts gered worden door een tussenkomst van de Algemene Spaar- en Lijfrentekas (ASLK). Na de Tweede Wereldoorlog kende sm Vooruit toch nog een heropleving, die tot midden jaren 1950 zou duren. Vooruit beschikte over bakkerijen, kruidenierswinkels, een steenkoolhandel, een brouwerij, een kleren-, schoenen- en meubelmagazijn, apotheken, een feestlokaal in de Sint-Pietersnieuwstraat met verschillende feestzalen, een restaurant, café, cinema en vergaderlokalen en Ons Huis op de Vrijdagsmarkt met een feestzaal, bibliotheken, café en diverse burelen. Vooruit was niet enkel actief op ontelbare terreinen, maar beschikte ook over een indrukwekkend patrimonium. De privéhandel begon zich echter goed te organiseren. Het distributiesysteem onderging grote veranderingen en in 1958 werd de grendelwet, die tot dan de commerciële vestigingen had tegengehouden, opgeheven. De coöperaties hadden zich hier onvoldoende op voorbereid; terwijl de privéketens supermarkten vestigden, bleven de coöperanten zich vastklampen aan hun wijkwinkels. Een reddingsplan in samenwerking met enkele grootwarenhuizen kwam te laat. In de jaren 1980 trok sm Vooruit, die zich als een van de weinige coöperaties nog had weten te handhaven, zich uit de distributiesector terug. Vandaag is Vooruit nog actief in de vleesdistributie, de apotheken, bezit ze nog enkele volkshuizen en tracht ze met Datacoop in te spelen op de nieuwste ontwikkelingen in de dienstensector. |