Emma Goldman

Emma Goldman (ur. 27 czerwca 1869 w Kownie, zm. 14 maja 1940 w Toronto) – anarchistyczna działaczka polityczna, aktywistka, mówczyni i pisarka. Odegrała kluczową rolę w rozwoju anarchistycznej filozofii politycznej w Ameryce Północnej i Europie w pierwszej połowie XX w.

Urodziła się w Kownie w Imperium Rosyjskim (obecnie Litwa) w rodzinie żydowskiej, ale wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych w 1885. Zainteresowała się myślą anarchistyczną po aferze Haymarket w Chicago, aby z czasem zostać pisarką i wykładowczynią filozofii anarchistycznej, praw kobiet i kwestii społecznych, przyciągając wielotysięczne tłumy. Wraz z anarchistycznym pisarzem Aleksandrem Berkmanem – jej dożywotnim kochankiem i przyjacielem – planowała zamordować przemysłowca i finansistę Henry’ego Claya Fricka w ramach propagandy czynu. Frick przeżył zamach na swoje życie, a Berkman został skazany na 22 lata więzienia. W następnych latach Goldman była kilkakrotnie więziona za „podżeganie do zamieszek” i nielegalne rozpowszechnianie informacji o kontroli urodzeń. W 1906 założyła anarchistyczne czasopismo „Mother Earth”.

W 1917 Goldman i Berkman zostali skazani na dwa lata więzienia za spiskowanie w celu „nakłaniania osób do nierejestrowania się” do nowo wprowadzonego poboru. Po wyjściu z więzienia zostali aresztowani – wraz z 248 innymi osobami – i deportowani do Rosji. Początkowo popierająca rewolucję październikową, która wyniosła do władzy bolszewików, Goldman zmieniła zdanie w następstwie buntu w Kronsztadzie; potępiła Związek Radziecki za brutalne tłumienie głosów sprzeciwu. Opuściła państwo i w 1923 opublikowała książkę o swoich doświadczeniach ''My Disillusionment in Russia''. Mieszkając w Anglii, Kanadzie i Francji, napisała autobiografię zatytułowaną ''Living My Life''. Ukazała się w dwóch tomach, w 1931 i 1935. Po wybuchu hiszpańskiej wojny domowej, Goldman udała się do Hiszpanii, aby wesprzeć tamtejszą rewolucję anarchistyczną. Zmarła 14 maja 1940 w Toronto w Kanadzie.

W czasie swojego życia Goldman była doceniana przez wielbicieli jako wolnomyślicielka, a przez krytyków potępiana jako zwolenniczka politycznie motywowanych morderstw i gwałtownej rewolucji. Jej pisma i wykłady dotyczyły szerokiego spektrum zagadnień, w tym więziennictwa, ateizmu, wolności słowa, militaryzmu, kapitalizmu, małżeństwa, wolnej miłości i homoseksualizmu. Chociaż zdystansowała się od feminizmu pierwszej fali i jego wysiłków w kierunku uzyskania praw wyborczych dla kobiet, rozwinęła nowe sposoby włączenia polityki płci do anarchizmu. Po dziesięcioleciach zapomnienia, Goldman zyskała status ikony w latach 70., dzięki ożywieniu zainteresowania jej życiem, kiedy to feministyczni i anarchistyczni badacze oraz badaczki na nowo rozbudzili powszechne nią zainteresowanie. Źródło: Wikipedia