277: Archief van sm Vooruit Mechelen-De Proletaar, voorheen Vooruit Arrondissement Mechelen, voorheen Mechelen Vooruit en rechtsvoorganger Vooruit Mechelen
Deze inventaris beschrijft dus het archief van de SM Vooruit Mechelen-De Proletaar (1962-1981), voorheen Vooruit Arrondissement Mechelen (1930-1962), voorheen Mechelen Vooruit (1921-1930) en rechtsvoorganger Vooruit Mechelen (1902-1921). De inventaris bevat zes kleine gedeponeerde archieven. Zo zijn...
Saved in:
| Raadpleegbaarheid: | Het archief is raadpleegbaar mits toestemming van de dienstdoende archivaris. |
|---|---|
| Reference code: | 277 |
| Level of description: | archief |
| By: | , , , , , , , , , |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Deze inventaris beschrijft dus het archief van de SM Vooruit Mechelen-De Proletaar (1962-1981), voorheen Vooruit Arrondissement Mechelen (1930-1962), voorheen Mechelen Vooruit (1921-1930) en rechtsvoorganger Vooruit Mechelen (1902-1921). De inventaris bevat zes kleine gedeponeerde archieven. Zo zijn er enkele registers en kasboeken van de SM De Toekomst Mechelen. Vervolgens zijn er de archieven van de SM De Toekomst Sint-Amands en de SM Vooruit Lier, die met Vooruit Arrondissement Mechelen samensmolten. Een vierde gedeponeerd archief betreft dat van Home Coop Mechelen. Tenslotte werden ook de papieren gedeponeerd van de vzw's Volksontwikkeling Mechelen en Volksontwikkeling Willebroek. |
|---|---|
| Date: | 1903-1981 |
| Physical description: | [2,75 strekkende meter] |
| Notes: | [De inventaris verwijst naar 326 stukken die op het departement Beeld en Geluid worden bewaard.] *********** [Het fonds kwam op Amsab terecht nadat eind 1983 de fusiemaatschappij Vooruit Mechelen-De Proletaar tot een gerechtelijk akkoord overging.] *********** Het archief van de De Proletaar Leuven werd hieruit als zelfstandige archiefvormer verwijderd en als een afzonderlijk fonds ontsloten. *********** Biografie: De samenwerkende maatschappij (sm) Vooruit Mechelen werd opgericht op 27 oktober 1902, nadat enkele voorafgaandelijke experimenten waren mislukt. Zo zagen, respectievelijk in 1886 en 1887, De Vereenigde Werklieden en de productiecoöperatie De Mechelse Stoelmakers het licht. Een derde kortstondig initiatief was de sm De Toekomst, opgericht op 5 december 1890 maar reeds opgedoekt tengevolge van een brand in het partijlokaal in juni 1899. Vooruit Mechelen erfde de schulden van De Toekomst maar nam meteen een sterke start. Het ledenaantal steeg van 159 in oktober 1903 naar 621 in juni 1905 en de broodverkoop verdrievoudigde: van 6.010 broden in januari 1904 naar 18.280 in mei 1905. Na de Eerste Wereldoorlog diende gesleuteld te worden aan de lacunes in de statuten. Vooral het te hoog ingestelde maatschappelijk kapitaal baarde de meeste zorgen. In haar inspectierapport van 22 oktober 1920 meldde de Office Coopératif Belge (OCB) dat dit kapitaal, waarvan het minimum bij de stichting in 1902 was vastgesteld op 25.000 fr., nog steeds niet onderschreven was. Aangezien de handelswetgeving niet toeliet om artikels uit de statuten te herschrijven waarin het minimum kapitaal wordt vastgelegd, besloot men de maatschappij te liquideren en onmiddellijk opnieuw op te richten onder een andere naam. Zo werd Vooruit Mechelen op 19 maart 1921 geliquideerd. Haar vermogen werd ingebracht in de op 10 april 1921 opgerichte sm Mechelen Vooruit. Het was vooral in de jaren 1920 dat Vooruit met sterk stijgende omzetcijfers en een steeds aanzienlijker gebouwenpatrimonium kon uitgroeien tot een consumptiecoöperatie voor het hele arrondissement. In minder dan 10 jaar was het totale omzetcijfer meer dan verzesvoudigd: van 936.782 fr. in 1920 naar 5.855.138 fr. in 1929. De steeds steviger greep die de maatschappij in de regio verwierf, deed de raad van beheer in 1930 ertoe besluiten de naam te wijzigen in sm Vooruit, Arrondissement Mechelen. De coöperatieve concentratie in het arrondissement werd definitief bezegeld door de fusie op 30 september 1930 met sm Vooruit Lier. Op 30 september 1931 volgde een fusie met sm De Toekomst Sint-Amands. Nog in 1930 richtte men vanuit de schoot van Vooruit een sm Spaarkas Vooruit, Arrondissement Mechelen op. De spaarkas was echter nooit in werking getreden toen ze in 1934 tengevolge van de crash van de Belgische Bank van de Arbeid (BBA) ophield te bestaan. In combinatie met de algemene economische recessie leidde deze crash een periode van financiële moeilijkheden in. De sterke expansie van de jaren ’20 had bovendien tot zware hypothecaire lasten geleid. Een architecturaal hoogtepunt vormde het in februari 1932 geopende volkshuis in Willebroek. In 1937 exploiteerde Vooruit Arrondissement Mechelen naast haar 3 bakkerijen in Mechelen, Lier en Willebroek ook nog 9 winkels, 9 volkshuizen, 3 cinema’s, een patisserie en een kolenmagazijn. De bakkerij verwezenlijkte ruim de helft van de totale omzet. Na de Tweede Wereldoorlog – onder het lange directeurschap van Louis Cornelis – kreeg Vooruit geleidelijk een ander gezicht. Het aantal winkels (34 eind 1961) werd sterk opgedreven en de bakkerij-activiteiten centraliseerden zich in Mechelen. Vanaf september 1954 werd de cinema-exploitatie toevertrouwd aan twee afzonderlijke vzw’s. Cinema ‘Forum’ aan vzw Volksontwikkeling Mechelen en cinema ‘Cinex’ aan vzw Volksontwikkeling Willebroek. In 1976 zou deze laatste vzw ook de uitbating van het volkshuis in de Van Landeghemstraat op zich nemen. Ondertussen had zich een laatste concentratiebeweging voltrokken. In augustus 1960 startten officiële onderhandelingen met sm De Proletaar Leuven, die in steeds slechtere papieren kwam te staan en voor wie een opslorping door Mechelen de enige kans was tot voortbestaan. De fusie tussen Vooruit Arrondissement Mechelen en De Proletaar Leuven voltrok zich op 8 mei 1962. De nieuwe maatschappij werd herdoopt tot de coöperatieve vennootschap Vooruit Mechelen-De Proletaar en behield haar hoofdzetel in Mechelen. De samensmelting betekende zowat een verdubbeling van het afzetgebied, waartoe nu ook het gehele arrondissement Leuven behoorde. Ook de interne bestuurssamenstelling onderging een schaalvergroting. Aan de bestaande gewesten Mechelen, Willebroek, Lier en Duffel werden nu de gewesten Leuven, Tienen, Aarschot en Haacht toegevoegd. De fusie bleek achteraf een te zware krachtinspanning te zijn geweest in een tijdperk waarin de hele coöperatieve beweging het overigens voortdurend moeilijker kreeg. In 1976 nam Vooruit Mechelen-De Proletaar de handelsactiviteiten over van de geliquideerde zustermaatschappij sm Home Coop Mechelen, die in 1954 was opgericht als een coöperatie voor de verkoop van meubelen en binnenhuisinrichting. Een jaar nadien volgde Marcel Janssens Louis Cornelis op als directeur maar deze zag voor het boekjaar 1980 het verlies oplopen tot meer dan 20 miljoen fr. In juli 1981 besliste de raad van beheer om de coöperatie vrijwillig te liquideren maar op advies van de voorzitter van de Mechelse Rechtbank van Koophandel werd overgegaan tot een gerechtelijk akkoord met boedelafstand.De SM De Toekomst te Mechelen werd opgericht op 5 december 1890. Tengevolge van een brand in het partijlokaal werd ze reeds opgedoekt in juni 1899. Ze werd opgevolgd door de in 1902 opgerichte SM Vooruit Mechelen.De SM De Toekomst te Sint-Amands-Puurs werd gesticht op 26 januari 1927. Na een weinig hoopvolle start werd ze reeds op 6 september 1931 ontbonden, waarna ze zich aansloot bij de SM Vooruit Arrondissement Mechelen.De SM Home Coop te Mechelen werd op 26 mei 1954 opgericht als een coöperatie voor de verkoop van meubelen en binnenhuisinrichting. Ze had haar zetel op de Graanmarkt. In 1976 nam Vooruit Mechelen-De Proletaar de handelsactiviteiten over.De SM Vooruit te Lier werd gesticht op 23 maart 1914 nadat er sinds 1905 een afdeling van Vooruit Mechelen had bestaan. Rond 1930 geraakte de hele socialistische beweging er sterk verdeeld. Inzet van de strijd was onder meer de zeggenschap over de coöperatie. Uiteindelijk fuseerde Vooruit Lier op 30 september 1930 met Vooruit Arrondissement Mechelen en kwam er daarnaast nog een dissidente coöperatie tot stand onder de naam Onze Zege. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam aan de verdeeldheid een einde.De vzw Volksontwikkeling te Willebroek werd opgericht op 2 augustus 1954 om de exploitatie van cinema Cinex van Vooruit Arrondissement Mechelen over te nemen. Begin jaren zestig gingen de zaken sterk bergaf zodat de cinema-exploitatie al op 25 maart 1966 werd stopgezet.De vzw Volksontwikkeling te Mechelen werd opgericht op 2 augustus 1954 om de exploitatie van cinema Forum van Vooruit Arrondissement Mechelen over te nemen. Op 5 juli 1973 stopte ze haar activiteiten. |