593/00014: Dossier over de VAKA-actie voor kernwapenvrije gemeenten
Saved in:
| Raadpleegbaarheid: | raadpleegbaar |
|---|---|
| Reference code: | 593/00014 |
| Level of description: | stuk |
| By: | |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Date: | 1982 |
|---|---|
| Physical description: | [1 omslag] |
| Notes: | Biografie: De strijd tegen het gebruik van kernenergie is, vooral in de jaren ’70, één van de belangrijkste thema’s geweest van de milieubeweging. De antikernenergiebeweging kwam bij ons, zeker in vergelijking met sommige buurlanden, pas laat op gang. De beslissing om kerncentrales in te planten in Doel, Tihange werd al in 1966 genomen. De bouw van Doel 1 en 2 in 1970 leidde niet tot ernstige publieke ongerustheid. Het was de commotie in januari 1974, rond de geplande kerncentrale in Zeebrugge, die zorgde voor het ontstaan van een bredere antinucleaire beweging. Na de oliecrisis van 1973 groeide de bezorgdheid om onze energiebevoorrading en de regering besliste om in sterkere mate een beroep te doen op kernenergie. In januari 1974 vroeg de electriciteitsmaatschappij EBES een bouwvergunning aan voor een nieuwe kerncentrale in de haven van Zeebrugge. Direct kwam er protest van lokale milieugroepen zoals “Rem-U235” en “Zeebrugge blijft” die er door een succesvolle sensibiliseringsactie in slaagden om de inplanting van een centrale in Zeebrugge te verijdelen. Het verzet aan de kust viel weg, maar ondertussen was op nationaal vlak de Verenigde Actiegroepen voor Kernstop (VAKS) ontstaan: een koepel van plaatselijke groepen die ageren tegen de mogelijke inplanting van kerncentrales, of tegen het transport van nucleair materiaal. De Bond Beter Leefmilieu (BBL) maakte toen nog geen deel uit van VAKS. De verhouding tussen de BBL en VAKS bleek in het begin problematisch te zijn, zodat in Vlaanderen de antikernenergiebeweging zich feitelijk onafhankelijk van de milieubeweging ontwikkelde. VAKS groeide vanaf 1974 uit tot het centrale orgaan van de antikernenergiebeweging. Guido Steenkiste, de bezieler van de actiegroep “Stop Kalkar” uit Lembeke, werd de voorzitter en drijvende kracht van de koepelorganisatie. Er werden een aantal nieuwe groepen opgericht en vooral “Aktie-Kern” uit Antwerpen ging een erg actieve rol spelen binnen VAKS. Aktie-Kern fungeerde als secretariaat en vanaf 1977 werd ook de ganse administratie in Antwerpen ondergebracht. VAKS was geen ledenorganisatie maar wilde met de hulp van bestaande organisaties grote mobilisatiecampagnes opzetten. Een mobilisatiemodel dat in de jaren ’80 ten dele zou overgenomen worden door het Vlaams Aktiekomitee tegen Atoomwapens (VAKA).
In het begin speelde vooral de informatieverspreiding een belangrijke rol met de activiteiten rond “Het jaar tegen kernenergie” en de publicatie van het “Dossier kernenergie, balans van een kollektief zelfmoordprogramma”. Deze laatste publicatie gaf een belangrijke zet aan de bewustwording van de kernenergieproblematiek en bezorgde de activisten een argumentatie tijdens debatten en informatieavonden. In oktober 1977 organiseerde VAKS in Antwerpen samen met de BBL en de Groene Fietsers de manifestatie “Het Grote Gebeuren”. Op de eerste grote niet-regionale anti-kernenergiebetoging in Vlaanderen kwamen slechts 5000 manifestanten opdagen. Veel mogelijke participanten bleken afgeschrikt door het voorbeeld van Franse en Duitse betogingen die kort voordien waren uitgelopen op gewelddadige rellen. Na het ongeluk in de Amerikaanse centrale Three Miles Island in april 1979 kreeg de beweging een nieuwe impuls. Begin juni slaagde men erin om in Doel 20.000 betogers te mobiliseren voor de manifestatie “Doelbewust stoppen”. In hetzelfde weekend werden over gans Europa antinucleaire activiteiten georganiseerd. Het was tijdens deze campagne dat het lachende zonnetje met opschrift “Atoomenergie? Nee bedankt” als internationaal symbool gekozen werd. Een jaar later op 25 oktober 1980 kwamen 10.000 mensen opstappen in een nieuwe VAKS-betoging in Mol. Er werd geprotesteerd tegen de plannen om de opwerkingsfabriek Eurochemic terug op te starten en tegen het voornemen om nucleair afval te stockeren in de Kempense kleilagen. Alhoewel VAKS pleitte voor geweldloze actie, probeerden enkele honderden manifestanten door te stoten naar de bedrijfsterreinen. De manifestatie legde de verdeeldheid bloot binnen de antikernenergiebeweging. De grote manifestaties hadden duidelijk niet het gewenste politieke resultaat en een deel van de achterban pleitte voor gerichtere, kleinere en harde acties. Er werden nog tentenkampen opgezet in Doel en in Mol en in mei 1982 organiseerde VAKS in Brugge nog een kleinere betoging tegen het dumpen van kernafval in zee. Op 14 mei 1983 werd er in Antwerpen gestapt onder de slogan “Nog meer kerncentrales? Da’s geen werk!”. Ondanks een ruime mobilisatie kwamen er slechts 5000 betogers opdagen. Deze mislukking betekende zowat het einde van de massale VAKS-acties en de organisatie zou zich meer richten op beleidsbeïnvloedend werk. De ramp met het Franse vrachtschip Mont-Louis in augustus en vooral het ongeval in de kerncentrale van Tsjernobyl in april 1986 zorgen voor een laatste opleving van het antinucleair protest. Na deze laatste mobilisatiegolf verdween VAKS en met haar de antikernenergiebeweging van het toneel. Pas tien jaar later, vanaf het midden van de jaren ’90, duikt er een soort protest tegen kernenergie op. Het is meer lokaal gesit ueerd en er is op organisatorisch vlak geen continuïteit tussen het protest van de jaren ’70 en de nieuwe acties van de jaren ’90. *********** Archiefgeschiedenis: Het archief van de Verenigde Aktiegroepen voor Kernstop werd gevonden in de kelders in de kelders van de Volkshogeschool Elcker-Ik Antwerpen. Op Elcker-Ik was het laatste secretariaat van VAKS gevestigd. Het archief omvat de periode 1974 tot 1988, dwz. de volledige bestaansduur van VAKS. Na selectie bleven 21 archiefdozen over. In het archief vinden we de interne administratie terug met verslagen, briefwisseling en boekhouding. Interessant zijn de dossiers die opgesteld werden in kader van de diverse acties, manifestaties, campagnes en campagnes die VAKS georganiseerd heeft. De antikernenergiebeweging heeft een belangrijke internationale dimensie en binnen het archief vinden we veel documenten terug die de internationale samenwerking weergeven. Verder vinden we in het archief van VAKS een aantrekkelijk collectie iconografisch materiaal met affiches, stickers, badges ed. Met de archieven van het Vlaams Aktiekomitee tegen Atoomwapens en de Verenigde Aktiegroepen voor Kernstop worden op het Amsab-ISG-Centrum Antwerpen de archieven bewaard van de twee koepelorganisaties die ageerden tegen respectievelijk kernwapens en kernenergie. |