492: Archief van Heinrich Wandt
Het archief bevat het materiaal dat De Backer wist te redden en ook de documenten die hijzelf verzamelde om een biografie van Wandt te schrijven. Het bevat vooral enkele officiële documenten, wat artikels, knipsels , boeken en een aantal foto's. En verder is er ook een klein archief van De Back...
Saved in:
| Raadpleegbaarheid: | Raadpleegbaar mits toestemming van de verantwoordelijke archivaris |
|---|---|
| Reference code: | 492 |
| Level of description: | archief |
| By: | , |
| Date: | 1910-1998 |
| Online access: | https://hdl.handle.net/10796/4F25DDE6-8A4B-4B54-87B8-FC1B9F9BA325?locatt=view:level2 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Het archief bevat het materiaal dat De Backer wist te redden en ook de documenten die hijzelf verzamelde om een biografie van Wandt te schrijven. Het bevat vooral enkele officiële documenten, wat artikels, knipsels , boeken en een aantal foto's. En verder is er ook een klein archief van De Backer zelf met zijn artikels en toespraken. Niet veel, maar wel waardevol.
Enigszins bevreemdend is dat er een typoscript aanwezig is van een tekst van generaal Emile Körner over de Chileense burgeroorlog van 1891. Deze Duitse generaal had het Chileense leger georganiseerd, had de kant van het Chileense Parlement gekozen tegen de president, en was in 1920 in Berlijn overleden. |
|---|---|
| Date: | 1910, 1913, 1917-1985, 1991, 1998 |
| Physical description: | [0,22 strekkende meter] |
| Notes: | [Het archief werd door de zus van Christian De Backer in bewaring gegeven bij Amsab-ISG in 2013.] *********** 35 monografieën en 56 foto’s werden afgescheiden van het archief en overgebracht naar respectievelijk de bibliotheek en de fotocollectie van Amsab-ISG. *********** Biografie: Heinrich Wandt was de zoon van een boekbinder die weggetrokken was uit het militaristisch Pruisen en in het vrijere Stuttgart was gaan wonen. Hij toonde al vroeg zijn schrijverstalent als jeugdig auteur van kinderverhalen. Hij werd ook snel militant lid van de sociaaldemocratische partij. Omdat zijn moeder vroeg overleed, moest hij zijn architectenopleiding staken en gaan werken. Hij schreef voor verschillende socialistische bladen en was redactiesecretaris van Die Gleichheit, het blad van Clara Zetkin, de Duitse socialiste en feministe. Maar zijn zin naar avontuur haalde de bovenhand en gedurende enkele jaren doorkruiste hij West-Europa. Terug thuis werd hij in 1912 opgeroepen om zijn legerdienst te vervullen, maar de pacifist Wandt kwam in conflict met de legerleiding en pleegde in 1913 vaandelvlucht. Hij overleefde in Parijs als schrijver, maar ging zich uiteindelijk aanmelden bij het militair gerecht. Als straf zat Wandt gedurende negen maanden in eenzame opsluiting. Ondertussen was de oorlog uitgebroken. Wandt werd als frontsoldaat ingezet in Frankrijk en Ieper. Het water van de loopgraven bezorgde hem reuma en hij werd ongeschikt bevonden voor verdere frontdienst. Uiteindelijk werd hij secretaris van de arts in het Gentse Etappengebied. Dat was het gedeelte van het bezette land dat aan de frontlijn grensde en door militairen werd bestuurd (grosso modo Oost- en West-Vlaanderen). Vanuit Gent organiseerde Wandt een pacifistisch netwerk in het Duitse leger. Hij had ook de gelegenheid de misbruiken en het wangedrag van de Duitse bezetter te observeren en noteren. Na de oorlog verwerkte hij die notities tot een tweedelig boek (Etappenleven te Gent) dat zowel in Duitsland als in België verscheen. De onthullingen leidden tot meer dan vijftig processen. Doorgaans kon Wandt echter aan veroordelingen ontsnappen omdat hij zijn beweringen wist te staven, maar hij haalde zich wel de haat van de nationalistische Duitse militaire kaste op de hals. Een van de aantijgingen was dat hij delen van een geheim militair rapport over Adiel Debeuckelaere openbaar had gemaakt. Debeuckelaere was een Vlaams-nationalist en oprichter van de Frontbeweging, een groep die zich aanvankelijk in hoofdzaak verzette tegen het Franstalige taalbeleid van het Belgisch leger. Uit het rapport bleek deins bereidheid om samen te werken met de Duitse bezetter. Dit leidde tot een heksenjacht op de voortvluchtige klokkenluider. Hij werd zelfs ontvoerd uit het gedemilitariseerde Düsseldorf en naar Berlijn gebracht. In 1923 veroordeelde de rechtbank hem wegens hoogverraad tot zes jaar tuchthuis. Door internationale inspanningen kwam Wandt vrij in 1926. Hij schreef toen een vervolg op zijn succesboek, onder de titel Der Gefangene von Potsdam. Ook dit boek bestond uit twee delen, maar werd nooit vertaald. Zijn boeken bevatten zeer veel gegevens over Gent en alle namen worden voluit geschreven. Wandt werkte na zijn vrijlating verder als journalist. In 1933 werd hij aangehouden, maar een bevriende officier liet hem vrij. Wandt overleefde de naziperiode door af en toe iets te schrijven onder een schuilnaam en door veel geluk tijdens bombardementen. Na de oorlog werd hij door de Russen aangesteld als persreferent in het West-Berlijnse Schöneberg; later werd hij door de Amerikanen ontslagen. Op zestigjarige leeftijd trouwde hij met Alice Stenger, de dochter van een uitbater van hotels en restaurants in Gent en Berlijn. Hij leefde van een kleine uitkering als nazislachtoffer, maar genoot geen pensioen. Hij overleed in 1965.De Gentse historicus Christian De Backer raakte erg geïnteresseerd in de figuur van Heinrich Wandt. Hij gaf een aantal voordrachten en schreef artikels over hem. Hij schreef ook de biografie van Wandt voor het Nationaal Biografisch Woordenboek. *********** Archiefgeschiedenis: De Backer kwam in contact met Wandts weduwe die hem wat documenten bezorgde, maar tot een echte archiefoverdracht is het nooit gekomen omdat De Backer geen weet had van haar dood in 1985. Ze overleed door een roofoverval en het archief van Wandt kwam op de vlooienmarkt terecht. De Backer kon in extremis nog een deel ervan redden. Hij verzamelde verder nog een aantal documenten om Wandts biografie te schrijven. |